Τίτλος Έργου: «Συστηματική ανάπτυξη και εμπορική αξιοποίηση καινοτόμων αναστολέων της συσσωμάτωσης της πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνης»
Χρηματοδότηση : Συμπράξεις Επιχειρήσεων με Ερευνητικούς Οργανισμούς. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία” (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου Τ2ΕΔΚ-02813).
Χρονική διάρκεια υλοποίησης έργου: 2022-2023
Συμμετέχοντες φορείς από το ΠΠ: Εργαστήριο Φαρμακοκινητικής, Τμήμα Φαρμακευτικής
Επιστημονικός Υπεύθυνος από το ΠΠ: Γρηγόριος Σιβολαπένκο, Καθηγητής Φαρμακοκινητικής, Εργαστήριο Φαρμακοκινητικής, Τομέας Φαρμακολογίας – Βιοεπιστημών.
Η νόσος Parkinson (Parkinson’s disease, PD) είναι η δεύτερη σε συχνότητα νευροεκφυλιστική ασθένεια μετά τη νόσο Alzheimer. Η PD οφείλεται στον εκφυλισμό των ντοπαμινεργικών νευρώνων της μέλαινας ουσίας και των νευρικών τους απολήξεων. Προκαλεί κινητικές δυσλειτουργίες, όπως τρέμουλο στα άκρα, αλλά και μη-κινητικά συμπτώματα. Οι εγκεκριμένες θεραπευτικές αγωγές κατά αυτής είναι συμπτωματολογικές και ανακουφίζουν μόνο μερικώς τα κινητικά προβλήματα. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή που να θεραπεύει ή να επιβραδύνει την προϊούσα νευροεκφύλιση ώστε να δρα ανασταλτικά κατά της νόσου. Υπάρχει, επομένως, πολύ μεγάλη ανάγκη για την ανάπτυξη θεραπειών και αγωγών που θα στοχεύουν ευθέως στην παθογένεια της νόσου, θα είναι πραγματικά νευροπροστατευτικές και θα καθυστερούν την εξέλιξή της. Η εναπόθεση πρωτεϊνικών εγκλείστων στον εγκέφαλο που προκύπτουν ως αποτέλεσμα προβληματικής πρωτεϊνικής αναδίπλωσης και συσσωμάτωσης, αποτελεί ένα κοινό παθολογο-ανατομικό χαρακτηριστικό διαφόρων νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως η νόσος Alzheimer. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην PD, xαρακτηριστικό της οποίας αποτελεί η συσσώρευση συσσωματωμένων μορφών της προσυναπτικής πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνης (α-synuclein, αSyn) στον εγκέφαλο. Μελέτες έχουν δείξει ότι συσσωματωμένες μορφές της αSyn είναι ιδιαίτερα τοξικές για τα νευρικά κύτταρα. Τα νευροτοξικά αυτά συσσωματώματα μπορεί να είναι σε μέγεθος μικρότερα (ολιγομερή) ή μεγαλύτερα (ινίδια). Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι ολιγομερείς μορφές και τα μικρά συσσωματώματα της αSyn είναι τα πρωτεϊνικά είδη με τη μεγαλύτερη νευροτοξικοτητα, τα οποία και συνεισφέρουν περισσότερο στην παθογένεια της νόσου. Κατά συνέπεια, η παρεμπόδιση του σχηματισμού νευροτοξικών ολιγομερών/συσσωματωμάτων της αSyn θα είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της εξέλιξης της νόσου στα αρχικά στάδια, όπου η παθολογία βρίσκεται σχετικά εντοπισμένη, και κατά συνέπεια, περισσότερο ευάλωτη σε θεραπευτικά σχήματα. Στο πλαίσιο του έργου AlphaSyn, θα αναπτύξουμε νέους αποτελεσματικούς μικρομοριακούς αναστολείς της δημιουργίας νευροτοξικών συσσωματωμάτων της αSyn. Οι νέοι αυτοί αναστολείς θα προκύψουν από σάρωση (1) συνδυαστικών βιβλιοθηκών κυκλικών ολιγοπεπτιδίων που περιλαμβάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια διαφορετικά μόρια, και (2) βιβλιοθηκών φυσικών προϊόντων που προέρχονται από οργανισμούς των Ελληνικών θαλασσών. Οι αποτελεσματικότεροι αναστολείς της συσσωμάτωσης της αSyn, είτε κυκλικά ολιγοπεπτίδια είτε φυσικά προϊόντα, θα αναπτυχθούν προκλινικά με τελικό στόχο να αναπτύξουμε ενώσεις-οδηγούς με δυνητικά θεραπευτικές ιδιότητες κατά της PD. Παράλληλα, το φυσικό προϊόν που θα βρεθεί να είναι ο αποτελεσματικότερος αναστολέας της συσσωμάτωσης της αSyn, θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη συμπληρώματος διατροφής που θα προάγει την κινητική και νοητική λειτουργία ατόμων της τρίτης ηλικίας.
